menu

Δευτέρα 3 Οκτωβρίου 2011

Janis Joplin





«Μουσική σημαίνει να νιώθεις και να διασκεδάζεις Οι περισσότεροι το έχουν ξεχάσει αυτό. Πρέπει να παρατήσουν όλα αυτά τα διανοουμενίστικα παιχνίδια. Γι΄ αυτό και εμείς προσπαθούμε με τη μουσική μας να ζωντανέψουμε τον παλιό καιρό, να χορέψουμε, να μαστουρώσουμε και να συνεχίσουμε». Μέσα στην οργιαστική ατμόσφαιρα της δεκαετίας του ’60, η Τζόπλιν τραγουδάει το μπλουζ. Όπως το έμαθε από την Μπέσι Σμιθ και την Οντέτα όταν περιπλανιόταν με μια αλήτικη παρέα στους δρόμους του Πορτ Άρθουρ στο Τέξας. «Μια μεσοαστή χίπισσα», την αποκαλούσαν περιφρονητικά οι επικριτές τις.
Πραγματικά η Τζόπλιν δεν έχει κληρονομήσει τα μπλουζ. Είναι η κόρη μιας τυπικής οικογένειας των αμερικάνικων προαστίων. Ο πατέρας της δουλεύει μηχανικός στην Texaco και η μητέρα της γραμματέας σε ένα κολέγιο. Η Τζάνις ακούει την συλλογή των μπλουζ δίσκων του πατέρα της και συμμετέχει στην τοπική χορωδία, βυθίζεται στην ποίηση και φτιάχνει πίνακες. «Ήμουν μια παρίας, διάβαζα, ζωγράφιζα, δεν μισούσα τους μαύρους», έλεγε. Στο σχολείο είναι  μια παράξενη υπέρβαρη έφηβη –ο ποιο κατάλληλος στόχος για χλευαστικά σχόλια . «Ήμουν καλλιτέχνης» διηγιόταν, «αλλά δεν με καταλάβαινε κανείς. Μόνο κάτι ηλικιωμένες κυρίες που ζωγράφιζαν ακουαρέλες και μου έδιναν βιβλία τέχνης. Από εκεί αντέγραφα ελεύθερα τους πίνακες που με συνάρπαζαν. Μόνο αυτό είχα εκεί κάτω στο Νότο, μαθαίνεις μόνος σου. Η μόνη ζωντανή εικόνα είναι οι τύποι που ξημεροβραδιάζονται έξω από τα μπαρ δίπλα στα βενζινάδικα». Γι’ αυτό και όταν γίνεται δεκτή στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, στο Ώστιν, νιώθει ότι αποκτά την πολύτιμη ελευθερία. Το Πανεπιστήμιο δεν χωρά την Τζόπλιν. Προτιμάει την μουσική, αφού «είναι ό,τι έχει αληθινά σημασία, τα ίδια σου τα συναισθήματα». Στο Ώστιν γίνεται η τραγουδίστρια των Waller Creek Boys, μιας πραγματικά απαράδεκτης μπάντας, που παίζουν σε ένα παλιό βενζινάδικο της πόλης. «δεν παίζαμε απλά μουσική πίναμε συνεχώς, μπλέκαμε σε καυγάδες, κυλιόμασταν στη λάσπη και ξαναπίναμε για να αντέξουμε να τραγουδάμε μπροστά σεένα αλλόκοτο κοινό από γέρους αγρότες, φανατικούς της κάντρι, βλοσυρους, μεθυσμένους και άσχετους πιτσιρικάδες», έλεγε η Τζόπλιν. Εκεί θα ηχογραφηθεί και η φωνή της για πρώτη φορά, στο δικό της σύντομο μπλουζ «What Good A DrinkinCan Do». Στην ερασιτεχνική ηχογράφηση του ’62, στο σπίτι ενός συμφοιτητή της, η εικοσάχρονη Τζόπλιν το προλογιζει σε μια πρόταση. «Αυτό είναι ένα τραγούδι που έγραψα μια βραδιά που ήμουν στουπί στο μεθύσι».
Από την πνιγηρή ατμόσφαιρα του Ώστιν θα την σώσει ο Τσετ Χελμς.Ένας τοπικός μύθος του Τέξας θα την προσέξει σε μια άθλια φολκ κάντρι εμφάνιση και θα της προτείνει να γίνει τραγουδίστρια στο Σαν Φρανσίσκο. «Τότε δεν ενδιαφερόμουν πραγματικά για το τραγούδι», έλεγε η Τζόπλιν. «Είχα πολλές επιλογές αλλά δεν έπαιρνα τίποτα στα σοβαρά, ήμουν απλά μια πιτσιρίκα. Το μόνο που ήθελα ήταν να χαθώ στα ναρκωτικά, να τα καπνίσω, να τα μυρίσω, να τα γλύψω…». Με τον Χελμς ταξιδεύουν με οτοστοπ για το Σαν Φρανσίσκο. Κοιμούνται στα πατώματα των σπιτιών φίλων τους. Παίρνουν ναρκωτικά. Μένουν στο Νορθ Μπιτς και η Τζάνις τραγουδάει σε τοπικά στέκια και ηχογραφεί κάποια κλασικά μπλουζ όπως το «Trouble In Mind» και το «Hesitation Blues». Όμως δεν είναι απλά συνηθισμένα μπλουζ. Αφού στις ηχογραφήσεις συμμετέχει ο μετέπειτα κιθαρίστας των Jefferson Airplane Τζόρμα Καουκόνεν, ενώ τα κρουστά αντικαθίστανται από το ήχο μιας γραφομηχανής. Είναι οι ηχογραφήσεις που αργότερα θα κυκλοφορήσουν με τον τίτλο «The Typewriter Tape». Όμως η Τζάνις ήδη χάνεται στα ναρκωτικά. Οι άνθρωποι που βρίσκονται κοντά ανησυχούν για το σκελετωμένο της κορμί και την κάτισχνη όψη της καθώς την κατατρώει η έξη στις αμφεταμίνες. Γι αυτό και την φορτώνουν σε ένα λεωφορείο για το πατρικό της. Η Τζόπλιν γυρίζοντας στ Πορτ Άρθουρ  προσπαθεί να γίνει μια κανονική έφηβη. Κόβει το αλκοόλ και τα ναρκωτικά, πηγαίνει στο Πανεπιστήμιο του Λαμάρ για να σπουδάσει Κοινωνιολογία και συχνά τραγουδάει μόνη με την κιθάρα της σε μπαρ του Ώστιν.
Εκεί την βρίσκει ξανά ο Τσετ Χελμς και τώρα την θέλει να τραγουδήσει σε μια ροκ εν’ ρολ μπάντα., τους Big Brother And The Company. Ξανά στο Σαν Φρανσίσκο. Η Τζόπλιν δεν έχει ιδέα από ροκ εν’ ρολ. «Ειχα τρομοκρατηθεί», έλεγε. «Δεν είχα τραγουδήσει ποτέ μου ροκ εν’ ρολ. Μόνο μπλουζ. Ήμουν μια μουσικός του δρόμου που έπαιζα με την κιθάρα μου, για να πιω καμιά δωρεάν μπίρα». Αλλά το δοκίμασε καθώς οι Big Brother And The Company την παρουσίασαν μπροστά στο κοινό των χίπις που κατέκλυζε την περιοχή του Χέιτ Άσμπουρι. Το μόνο που είχαν προβάρει ήταν ένα παλιό γκόσπελ το “Donw On Me”. Η Τζάνις Τζόπλιν βγήκε στη σκηνή και άρχισε να τραγουδάει. «’Ηταν ένα ξέσπασμα, η δυνατή μουσική, τα φώτα κι εγώ στεκόμουν μπροστά στο μικρόφωνο…». Από  τη στιγμή που βρέθηκε η Τζόπλιν στη σκηνή μαζί με την μπάντα ξεκινάει η πολυτάραχη πορεία τους. Γύρω τους ο κόσμος αλλάζει. Η υποκολτούρα των χίπις ξεκινά την ειρηνική επανάσταση ενάντια στον κόσμο, αντιτάσσοντας τη σεξουαλική ελευθερία, την κοινοκτημοσύνη και τα ψυχεδελικά ναρκωτικά για τη διεύρυνση της συνείδησης. Οι μαύροι διεκδικούν την ισότητα που τους αρνούνται. Το κίνημα ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ γιγαντώνεται. Στην Αμερική οι μητροπόλεις παίρνουν φωτιά. Ντιτρόιτ, Λος Άντζελες, Σικάγο. Και μέσα στις φλόγες των εξεγέρσεων η Τζόπλιν με την μπάντα της παίζουν ένα θυελλώδες μπλουζ-ροκ που αποτυπώνεται στους δίσκους τους , όπως τον ομώνυμο «Big Brother and The Holding Company» το ’67 και τον «Cheap Thrills» το ’68. «Όλη μου τη ζωή ήθελα να γίνω μπίτνικ». Συνόψιζε η Τζόπλιν. «Να συναντήσω όλους τους θρυλικούς αληταράδες, να μαστουρώσω, να κάνω σεξ, να περάσω καλά, αλλά ήξερα ότι είχα καλή φωνή. Έτσι όταν βρέθηκα ξαφνικά σε αυτή τη ροκ εν’ ρολ μπάντα, με αυτόν το θόρυβο πίσω μου, αποφάσισα ότι αυτό ήταν. Δεν ήθελα να κάνω τίποτα διαφορετικό ». Η Τζόπλιν και οι μουσικοί της γίνονται ένα με το πολύχρωμο πλήθος που περιπλανιέται στους δρόμους του Σαν Φρανσίσκο. Μαζί με τους Grateful Dead και τους Country Joe and The Fish αποτελούν τη νεόκοπη ψυχεδελική σκηνή, είναι αυτοί που φτιάχνουν το μύθο του Σαν Φρανσίσκο ως παραδείσου για το κίνημα των χίπις. Παίζουν σε φεστιβάλ δίπλα στον Τζίμυ Χέντριξ και τον bluesman Μπάντι Γκάι και οργώνουν την Αμερική δίνοντας συναυλίες.
Οι “Times” την αποκαλούν «την πιο δυναμική τραγουδίστρια που αναδύθηκε από την νέα ροκ μουσική σκηνή». Στις συναυλίες είναι η αλλόκοτη χίπισσα με την μπλουζ φωνή που χορεύει σαν μαινάδα. Αλλά όταν τα φώτα σβήνουν, η ίδια νιώθει ένα απέραντο κενό. Εκείνη την εποχή λέει τη φράση που συνοψίζει την αγωνία της: «Στη σκηνή κάνω έρωτα με 25000 άτομα και ύστερα γυρνάω σπίτι μόνη». Πνίγει τη αίσθηση του ανεκπλήρωτου στο αλκοόλ και την ηρωίνη. Ενώ γύρω της μάνατζερ και δισκογραφικές εταιρίες προσπαθούσαν να την πείσουν ότι αυτή είναι η σταρ και η μπάντα της, οι Big Brother Company δεν της αξίζεί. «Όταν τραγουδάω νιώθω όπως όταν ερωτεύεσαι για πρώτη φορά. Είναι κάτι βαθύτερο από το σεξ. Το ξέρω καλά Είναι εκείνη η στιγμή όπου 2 άνθρωποι μπορούν να πούνε ότι είναι ερωτευμένοι, όπως όταν αγγίζεις κάποιον για πρώτη φορά, αλλά είναι κάτι πελώριο, που πολλαπλασιάζεται από το κοινό. Νιώθω ανατριχίλα, είναι ένα υπέροχο συναίσθημα… Ζω γι’ αυτήν τη μία ώρα στη σκηνή».
Το Δεκέμβριο του ’68 η Τζόπλιν εγκαταλείπει τους «Big Brother and The Holding Company». Φτιάχνει μια νέα μπάντα που τη βαφτίζει The Kosmic Blues Band και επιθυμεί ένα διαφορετικό ήχο πίσω της με επιρροές από τη soul και το rythm enblues. «Ήθελα μεγαλύτερη μπάντα, πιο πολύ θόρυβο, πνευστά κα ένα ροκ εν ρολ με ένταση και βάθος» έλεγε. Είναι εξαρτημένη από την ηρωίνη και προσπαθεί απεγνωσμένα να κρατηθεί «καθαρή» όσο διαρκεί η ηχογράφηση του «I Got  Dem OiKozmic Blues Again Mama». Για την Τζόπλιν το Kosmic Blues είναι η ίδια της η ζωή. «Το Kosmic Blues είναι το συναίσθημα που σε διακατέχει όταν νιώθεις δεν έχεις τίποτα και κανέναν. Η απόγνωση που κυριαρχεί όταν συνειδητοποιείς ότι όλα θα πάνε στραβά».
Η πορεία της μοιάζει να έχει φτάσει σε αδιέξοδο. Υποτίθεται ότι η νέα μπάντα είχε δημιουργηθεί για να γράψει η Τζόπλιν τα δικά της τραγούδια. Όμως όλοι οι μουσικοί  ζούσαν σε μια θολούρα από αλκοόλ και ναρκωτικά. «Ήμασταν κάτι σαν μακρινή ξεθωριασμένη ανάμνηση των Big Brother», όπως το είχε θέσει ο κιθαρίστας Σαμ Άντριου. «Δηλαδή, προσπαθούσαμε μάταια να αναστήσουμε έναα παρελθόν από το οποίο είχαμε ξεφύγει». Από την άλλη οι μουσικοί δεν είχαν καμία θέληση για δημιουργία όπως ζητούσε απεγνωσμένα η Τζοπλιν.
Μαζί με τους Kosmic Blues Band όμως, ανεβαίνει στη σκηνή του Γούνστοκ και μετά στο Μάντισον Σκουυέαρ Γκάρντεν της Νέας Υόρκης. Η Τζόπλιν δεν νιώθει το τελευταίο πανηγύρι των χίπις γύρω της. Για να ανέβει στη σκηνή παίρνει ηρωίνη και πίνει μεγάλες ποσότητες αλκοόλ. Τα άρθρα ήδη προαναγγέλουν την πτώση καθώς γράφουν ότι σε κάθε συναυλία η Τζόπλιν μοιάζει να αναρωτιέται αν θα τραγουδήσει τον επόμενο στίχο ή θα καταρρεύσει. Στο τέλος του ’69 η Kosmic Blues Band διαλύεται.
«Θέλω μια πραγματικά δική μου μπάντα». Αυτό ζητάει απεγνωσμένα στις αρχές του ‘  70, καθώς προσπαθεί να αποτοξινωθεί και να ξαναμπεί στο ροκ εν ρολ. παιχνίδι. Οι Full Tilt Boogie είναι ην νέα της μπάντα όπου συμμετέχουν πιτσιρικάδες μουσικοί. Η Τζόπλιν όμως δεν φαίνεται ικανή να πραγματοποιήσει τα σχέδια τους καθώς ενώ  περιοδεύει πίνει μέχρι λιποθυμίας. Η φωνή της έχει σπάσει και δίνει ελάχιστες συναυλίες. Γίνεται θύμα του ίδιου της του εαυτού. «Υπήρξε μια εποχή που ήθελα να μάθω τα πάντα και αυτό το αίσθημα του ανικανοποίητου με έκανε δυστυχισμένη. Έτσι προσπάθησα να το κάνω συμμαχό μου. Οπότε όταν κατακλυζόμουν από το συναίσθημα ήθελα να απελευθερωθώ. Και το έκανα στη σκηνή, μπροστά στο κοινό και ήταν μια ανυπέρβλητη αίσθηση», είχε δηλώσει στο περιοδικό «Rolling Stone».
Στις 3 Οκτωβρίου του 1970  η Τζάνις Τζόπλιν πηγαίνει στα Sunset Srudios του Λος Άντζελες για να ακούσει την μελωδία του «Buried Alive In The Blues» που μόλις είχε ολοκληρώσει ο Νικ Γκραβενίτης. Θ προσέθετε τα φωνητικά την επόμενη μέρα. Καθώς όμως την άλλη μέρα δεν είχε εμφανιστεί μέχρι το απόγευμα, ο παραγωγός Πολ Ρότσιλντ ειδοποιεί τον μάνατζερ της Τζον Κουκ. Ο Κουκ πάει στο Landmark Motor Hotel, βλέπει τη βαμμένη με ψυχεδελικά χρώματα Πόρσε της Τζόπλιν στο πάρκινγκ, μπαίνει στο δωμάτιο της και τη βρίσκει να κείτεται νεκρή στο πάτωμα. Η επίσημη αιτία θανάτου ήταν η υπερβολική δόση ηρωίνης σε συνδυασμό με κατανάλωση αλκοόλ. Ήταν 27 χρόνων.